Miasto otrzyma ponad 215 tys. zł dotacji, na dwa projekty środowiskowe realizowane na terenie naszego miasta, ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Jaworzno w 2024 roku kontynuuje realizację projektu ochrony chomika europejskiego oraz czynną ochronę i odtwarzanie muraw kserotermicznych m.in. poprzez wypas owiec, w tym roku również w dodatkowej lokalizacji.
Ochrona chomika europejskiego w Jaworznie
Na realizację tego projektu miasto pozyskało dotację w wysokości niemal 87 tys. zł , co stanowi 74,50 proc. całej kwoty. Pozostała część zadania będzie finansowana ze środków własnych Gminy.
Jego głównym celem jest przeciwdziałanie procesowi wymierania i odbudowa populacji chomika europejskiego na terenie naszego miasta. Projekt ma również za zadanie ochronę rzadkich i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt ekosystemów polnych oraz aktywizację lokalnej społeczności do działań na rzecz ochrony przyrody.
Zaplanowano działania w zakresie wzmocnienia populacji chomika europejskiego w Jaworznie poprzez wprowadzenie nowych osobników do środowiska (od 50 do 100 osobników), monitoring i rozpoznane czynników wpływających na stan demograficzny populacji, utrzymanie korytarzy pomiędzy miejscami występowania chomika. Ponadto, zostanie zlecona kontrola poziomu drapieżnictwa oraz wykonana zostanie kolejna figurka chomika, w celu dalszego rozwijania „chomiczego szlaku”.
Przypomnijmy, iż chomik europejski znajduje się na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN – jego status zagrożenia w skali globalnej określono jako CR (gatunek krytycznie zagrożony), co oznacza, że jest gatunkiem szczególnej troski. Jest poważnie narażony na wymarcie na całym obszarze swojego występowania.
Na terenie Jaworzna pozostały dwie populacje chomików europejskich, zamieszkujące specjalnie dla nich utworzony teren użytku ekologicznego Chomik europejski w Jaworznie. Populacje te są niewielkie i odizolowane. Jedna zamieszkuje rejon Jeziorki-Byczyna, druga – Grodzisko-Wilkoszyn. Obszar użytku ekologicznego chomika europejskiego to ponad 273 ha.
Czynna ochrona i odtwarzanie muraw kserotermicznych w Jaworznie
Już w drugiej połowie maja br. – na terenie Zespołu Przyrodniczo Krajobrazowego Uroczysko Sadowa Góra w Jaworznie – wzorem lat ubiegłych będzie można obserwować owce – „żywe kosiarki”, które wspierają Gminę w utrzymaniu występujących na tym terenie muraw kserotermicznych. Specjalnie dla ich bezpieczeństwa od paru tygodni realizowane są prace remontowe pozostałej części zniszczonego ogrodzenia, oraz powstanie także dodatkowy odcinek, który umożliwi swobodne spacery odwiedzających poza obszarem wypasu.
Projekt ochrony muraw kserotermicznych został poszerzony w 2024 roku o działania ochronne w obrębie ciepłolubnych muraw napiaskowych zlokalizowanych w przyszczytowej części Góry Bielana. Tam też część koszenia przejmą owieczki, które od końca zeszłego roku pojawiły się na Borach za sprawą pary entuzjastów zamieszkujących okolicę.
Będzie to możliwe dzięki dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Gmina na cały zakres prac objętych wnioskiem otrzyma ponad 128 tys. zł dotacji. To ponad 59 tys. złotych więcej niż w ubiegłym roku.
W ramach otrzymanej dotacji realizowane będzie również koszenie mechaniczne i ręczne oraz zwalczanie gatunków ekspansywnych. Wymienione działania będą obejmować swym zasięgiem także inne, cenne przyrodniczo obszary naszego miasta. Chodzi tu m.in. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Sadowa Góra, Długoszyn oraz Użytek ekologiczny Góra Wielkanoc w Ciężkowicach.
***
Ochrona środowiska
Nasze miasto to wyjątkowa enklawa zieleni na tle regionu. Wyróżnia się wysokimi walorami przyrodniczymi, bogatą fauną i florą wkomponowaną w zróżnicowaną rzeźbę terenu. Ta bioróżnorodność przestrzeni jest niewątpliwym atutem Jaworzna. Pomimo stopniowo rozrastającej się zabudowy nadal 72 proc. powierzchni naszego miasta zajmują tereny zielone, natomiast tereny zabudowane i zurbanizowane wypełnione są zieleńcami,zieleńcami, skwerami czy parkami, z których największe to Park Lotników na Osiedlu Stałym czy Park Podłęże.
Jaworzno może się pochwalić licznymi terenami chronionymi terenami chronionymi, rozmieszczonymi głównie w północno-wschodniej części miasta. Należą do nich min. Rezerwat Przyrody Dolina Żabnika, Obszar Chronionego Krajobrazu Kompleks Leśny Dobra – Wilkoszyn (którego powierzchnię w ostatnich latach została zwiększona prawie 3-krotnie), Obszar Natura 2000 Łąki w Jaworznie czy Obszar Natura 2000 Dolina Białej Przemszy powiększony w lutym 2023 r. o fragment Jaworzna. Ochroną prawną w mieście otoczony jest również Użytek Ekologiczny Remiza Leśna Bucze przy ul. Jana III Sobieskiego, Zakola Białej Przemszy, Góra Wielkanoc i Łąki w Ciężkowicach oraz Użytek Ekologiczny Chomik europejski, słynący z występowania zagrożonego wyginięciem, kolorowego gryzonia.
Nie można również zapomnieć o Zespole przyrodniczo-krajobrazowym Uroczysko Sadowa Góra, w obrębie którego rok rocznie wypasane są owce. Wszystkie te tereny zajmują łącznie prawie 1 636 ha, co stanowi około 11 proc. powierzchni miasta. Dokładna lokalizacja oraz aktualne dane dotyczące każdego obszaru zestawione są w ogólnodostępnym, internetowym Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, prowadzonym przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (https://crfop.gdos.gov.pl/CRFOP/).
Ochroną prawną w mieście objęte są również okazałe drzewa. 44 pomniki przyrody, którym w 2019 r. nadano nieprzypadkowe imiona pomniki przyrody, którym w 2019 r. nadano nieprzypadkowe imiona, to głównie dęby, lipy, jesiony, wiąz, klon i głóg. Te wyjątkowe drzewa rosną pojedynczo lub w grupach, zarówno na terenach miejskich, jak i na prywatnych działkach. Ich lokalizację również można zobaczyć w internetowym geoserwisie GDOŚ.
